Maart is vaak zo’n beetje de maand van ‘k wil wel, maar ‘k kan niet. Met één been nog in de winter kijken we reikhalzend uit naar de lente, maar die laat zich nog niet altijd voelen. Qua vogels is dit vaak een rustige periode, en ook nu houden we er een relatief kort lijstje van zeldzaamheden aan over. De echte connaisseurs weten echter dat kwaliteit voorop staat, en op dat gebied hadden we niet te klagen!

Overzicht

Als de zwemvliezen bijna een kwart van het hele overzicht innemen, weet je dat de echte hoogdagen nog voor ons liggen. Maar ook eenden en ganzen hebben hun charme en het zou natuurlijk zonde zijn om er geen alineaatje of twee aan te wijden. We beginnen met de adulte Dwerggans (Anser erythropus) die al op 27 februari aan de Nederlandse kant van de Maas ontdekt werd bij Stevensweert, maar pas op 1 maart aan de Belgische kant opdook in het Houbenhof te Geistingen (LI). Ook op 2 maart werd de vogel daar nog waargenomen, tussen een paar honderd Brandganzen (Branta leucopsis). Een gelijkaardig tafereel speelde zich af in de polders te Doel (OV), maar dit keer met een Roodhalsgans (Branta ruficollis) in de hoofdrol. De vogel werd daar op 19 maart ontdekt en voor het laatst gemeld op 29 maart.

Roodhalsgans Branta ruficollis, Doel, 29 maart 2022 (©Ronny De Malsche)

Bij nogal wat zeldzame eenden hangt de kans op escapes altijd wel een beetje als een zwaard van Damocles boven het hoofd, en dat is bij de volgende twee ook het geval. De Bronskopeend (Mareca falcata) die gezellig een tijdje rondhing in de driehoek Schulen-Kasterlee-Averbode heeft waarschijnlijk een recordaantal gefronste wenkbrauwen op zijn naam staan, en toch kon de vogel op best wat belangstelling rekenen. Het ontbreken van kwekersringen gaat naast het prachtige uiterlijk voor velen de voornaamste drijfveer geweest zijn om een bezoekje te brengen. Indien aanvaard zou het namelijk het eerste geval van deze soort voor België kunnen zijn! De vogel werd op 1 maart voor het laatst waargenomen in het Schulensbroek (LI). De Siberische Taling (Sibirionetta formosa) van het Turnhouts Vennengebied (AN) werd nog gezien tot en met 18 maart. De grote waarnemingsafstand zorgde ervoor dat de poten niet gecheckt konden worden waardoor de vogel naar verwachting jammer genoeg niet zal kunnen meedingen naar een plekje op de Belgische lijst. Gelukkig is niet bij alle eenden de herkomst per definitie twijfelachtig. Davy Bosman ontdekte op 29 maart een Amerikaanse Wintertaling (Anas carolinensis) in de Zwaanhoek te Oudenburg (WV) wat gezien de periode, de locatie en het gezelschap van Wintertalingen (Anas crecca) een prima geval lijkt! Het zou het 28ste geval voor België betreffen.

Ook in maart waren er nog steeds enkele Zwarte Ibissen (Plegadis falcinellus) die volledig hun gading leken te vinden in ons bescheiden landje. Rond de Viconia Kleiputten te Stuivekenskerke (WV) waren tot 22 maart nog steeds 2 exemplaren te bezichtigen, de rest van de maand bleef er slechts één vogel over. De Zwarte Ibis die eind februari ontdekt werd in het Molsbroek te Lokeren (OV) werd daar op 6 maart teruggevonden en bleef er rondhangen tot 12 maart. Op 13 maart dook hij op in het Groot Broek te Elversele (OV) en kon daar prachtig bekeken worden tot de ochtend van 21 maart. Toen vertrok hij oostwaarts om via Wintam (AN) en Bazel (OV) uit te komen bij het Viersels Gebroekt (AN). Op 22 maart werd hij weer gezien in de omgeving van Bazel en Hingene (AN), en op 23 maart keerde hij uiteindelijk terug via Wintam naar Elversele waar hij tot het einde van de maand present bleef. Hopelijk zijn deze rondhangende vogels een teken aan de wand voor een definitieve opkomst zoals zich de afgelopen decennia bij Koereiger (Bubulcus ibis) heeft voorgedaan! Om in het thema van grote zwarte watervogels te blijven, vermelden we ook nog even de Kuifaalscholver (Phalacrocorax aristotelis) die op 23 maart werd waargenomen in het Doeldok (OV).

Zwarte Ibis Plegadis falcinellus, Elversele, 16 maart 2022 (©Luuk Van Oerle)

Op 9 maart werd het roofvogelseizoen van 2022 met een voltreffer afgetrapt. Mathieu Decoene merkte vanaf zijn bureau in Sint-Andries (WV) twee roofvogels op waarbij de ene een stuk kleiner was dan de andere. Wanneer je dan ziet dat de kleinere van de twee een Buizerd (Buteo buteo) is, dan weet je dat je prijs hebt. Het bleek een 3de kalenderjaars Havikarend (Aquila fasciata)! Mathieu kon de vogel 10 minuten lang in beeld houden en enkele bewijsfoto’s nemen voordat de vogel richting oost vertrok langs de noordkant van Brugge (WV). Voor Mathieu was dit de tweede Aquila die hij over zijn huis kreeg, na een heuse Steppearend (Aquila nipalensis) in 2020! De rest van vogelkijkend België moest het met lede ogen aanzien in de hoop dat de vogel de dagen nadien nog gelokaliseerd kon worden. De vogel droeg immers een zender, afkomstig van een Frans project, dus mits wat proactieve communicatie viel er misschien nog wel iets te regelen... Diezelfde dag nog kwam het nieuws binnen dat er een Vale Gier (Gyps fulvus) met open wonde in de vleugel opgeraapt was te Ramskapelle (WV) en overgebracht naar het vogelopvangcentrum van Oostende. Na wat uitzoekwerk werd duidelijk dat deze vogel een tijd terug verzwakt gevonden was in Spanje en werd overgeplaatst naar een open volière in Douai (Frankrijk) nadat vastgesteld was dat hij niet meer zou kunnen vliegen. Dat kon de gier echter weerleggen door in mei 2021 de wieken te nemen en tot 9 maart jongstleden onder de radar te blijven.

Havikarend Aquila fasciata, Sint-Andries, 9 maart 2022 (©Mathieu Decoene)

Vale Gier Gyps fulvus, Ramskapelle, 9 maart 2022 (©Wim Bovens)

Dat de kans om alsnog een Havikarend (Aquila fasciata) te strikken niet verloren was, bleek toen op 22 maart een exemplaar boven Rotterdam (NL) opgepikt werd. Dit was een 2de kalenderjaars en bijgevolg een ander exemplaar dan die van Brugge! Het bleek dat deze vogel een week eerder al via de lijn Reims-Aken getrokken was en daarbij dus ongemerkt over Wallonië gepasseerd is. Het arendengeweld zette zich voort op 23 maart want die dag merkte Jacques Bultot een Schreeuw- of Bastaardarend (Aquila pomarina/clanga) op boven zijn tuin in Ransart (HA). Hij kon slechts één foto nemen die op het eerste zicht weinig doorslaggevende kenmerken prijsgeeft. Een stevig uitzoekwerkje voor het BRBC dus! Op 24 maart kregen we te horen dat de Havikarend die onze contreien in 2020 en 2021 ook al had aangedaan opnieuw door België gevlogen was, dit keer in subadult kleed! Het leek er echter niet op dat bovenstaande vogels snel zouden terugkeren en zo waren er dus 3 Havikarenden netjes aan onze neus voorbijgegaan! Als klap op de vuurpijl bleek uit dezelfde update van 24 maart dat nog een andere vogel, opnieuw een 2de kalenderjaars, die nacht geslapen had nabij Genk (LI). De info was echter net te laat doorgekomen waardoor er geen tijd meer was om nabij de slaapplaats te gaan posten voor een zichtwaarneming. Close but no cigar, wordt weleens gezegd! Ondertussen was ook al een paar dagen bekend dat een gezenderde Keizerarend (Aquila heliaca) een aantal weken eerder vanuit Griekenland koers had gezet richting noordwest en ondertussen via Duitsland akelig dicht bij de Lage Landen begon te komen. Eveneens op 24 maart bleek de vogel op basis van gps-data België binnengevlogen te zijn ter hoogte van Kelmis (LG) waarna hij een zuidwaartse koers aanhield. Het laatste signaal was van 16h in de buurt van Sankt Vith (LG), nog steeds vliegend. Het was afwachten tot ’s ochtends vroeg of hij in België geslapen had, maar uiteindelijk bleek dat hij in het noorden van Groot-Hertogdom Luxemburg de nacht doorgebracht had. Weer niets! Totdat om 8u20 het bericht binnenkwam van de Franse onderzoekers dat de Havikarend van Genk aan het slapen was in een populierenbosje bij Warisoulx (NA), mooi centraal in het land! Dé buitenkans waar we allemaal op gehoopt hadden en al snel stonden er een paar tientallen vogelkijkers klaar op respectabele afstand. Rond 10h20 was het dan eindelijk zo ver en de jonge Havikarend toonde zich 10 minuten lang opschroevend voor de dolgelukkige aanwezigen alvorens snel koers te zetten richting west. Nadien kregen we nog te horen dat de Keizerarend die dag opnieuw door België gevlogen was, net ten oosten van Arlon.

Havikarend Aquila fasciata, Warisoulx, 25 maart 2022 (©Wout De Rouck)

Bastaard- of Schreeuwarend Aquila clanga/pomarina, Ransart, 23 maart 2022 (©Jacques Bultot)

Langzaam maar zeker begint ‘zendervogelen’ een echte trend te worden, en ook de Ringsnavelmeeuw (Larus delawarensis) van Rumst (AN) werd eind december op die manier gelokaliseerd. De hieropvolgende maanden was de vogel onvoorstelbaar plaatstrouw en kon in de nabije omgeving door vele honderden gegadigden bekeken worden. Vanaf 13 maart begon ze merkbaar onrustiger te worden en ging ze in de ruime omgegving nieuwe plekken verkennen. Op 18 maart vertrok ze noordwaarts om net ten westen van Rijkevorsel (AN) terug neer te gaan. Van 19 tot 23 maart vertoefde ze vervolgens telkens in de nabije omgeving van Vlimmeren (AN) om dan uiteindelijk definitief in noordoostelijke richting te vertrekken. Op 26 maart zat ze al ver oostelijk, bij de grens van Oekraïne en Wit-Rusland. We zijn enorm benieuwd waar ze uiteindelijk het broedseizoen zal doorbrengen! Op 5 maart dook er nog een mooie 3de kalenderjaars Kleine Burgemeester (Larus glaucoides) op in De Bergelen te Gullegem (WV). De vogel liet zich daar kort maar krachtig bekijken alvorens te verdwijnen in het luchtruim. De eerste Reuzenstern (Hydroprogne caspia) van het jaar werd op 28 maart gevonden in Putten West te Kieldrecht (OV).

Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis, Rumst, 8 maart 2022 (©Kris De Rouck)

Kleine Burgemeester Larus glaucoides, Gullegem, 5 maart 2022 (©Ignaas Robbe)

En dan maken we nu een heuse taxonomische sprong naar de gorzen, want voor de rest was het qua zangvogels duidelijk nogal kalmpjes. Alles behalve kalmte in Prosperdorp bij Doel (OV) want daar zat nog steeds de tweede Zanggors (Melospiza melodia) voor België ooit. Van heinde en verre kwamen vogelkijkers afgezakt naar het gehuchtje om dit pluimenbolletje met eigen ogen te kunnen zien. De vogel was vaak luidkeels zingend te bewonderen en bleef telkens trouw aan zijn privé voederplaatsje. Na een tijd echter begonnen enkele aangelanden de drukte danig beu te worden, en de laatste waarnemingen dateren van rond de periode dat vogelkijkers actief weggejaagd begonnen te worden. Een laatste waarneming van de gors dateert van 18 maart, volgens de legende was de situatie er onhoudbaar met rondvliegende harken onder begeleiding van een met scheldwoorden doorspekte monoloog. Een beetje overdreven, geven we toe, maar van een gemoedelijke sfeer was in elk geval geen sprake. Om met een positieve noot te eindigen vermelden we met fierte de Bosgors (Emberiza rustica) die op 29 maart in Herselt (AN) gevangen was door André Cristael. Een tweede kalenderjaars mannetje dan nog wel! Het gaat hier alweer om het 19de geval voor België, waarvan niet minder dan 6 in de afgelopen 3 jaar! Een hoopgevende trend voor deze soort die het al een tijdje niet al te best doet.

Zanggors Melospiza melodia, Doel, 13 maart 2022 (©Julien Hainaut)

Bosgors Emberiza rustica, Herselt, 1 april 2022 (©Paul Helsen)

Gezocht in april

Maar waar kan je nu eigenlijk naar op zoek gaan in april? Je kan je beter afvragen waar je niét naar op zoek kan, want het voorjaar barst nu echt volledig los en brengt onherroepelijk straffe soorten tot bij ons. Wie graag realistische doelen vooropstelt kan op zoek gaan naar soorten als Slangenarend (Circaetus gallicus), Poelruiter (Tringa stagnatilis) of Roodstuitzwaluw (Cecropis daurica). Stuk voor stuk erg fijne soorten om zomaar tegen te komen. Wij gaan echter graag nog een extra stapje verder! Wat dacht je bijvoorbeeld van een Kuifkoekoek (Clamator glandarius) ergens op een paaltje in een weiland, lekker chillend in het zonnetje terwijl jij helemaal uit je dak gaat. Nu de Kleine Kortteenleeuwerik (Alauda rufescens) van Zeebrugge (WV) wellicht geschrapt gaat worden van de nationale lijst nadat het taxon in verschillende soorten gesplitst is, is het ideale moment aangebroken om een nieuwe vogel te vinden en die met de huidige apparatuur loepzuiver langs alle kanten vast te leggen met high-res geluidsopnames inbegrepen. Maar vergeet tussen al het zoeken door ook zeker niet te genieten van de gewonere soorten die zich nu in vol ornaat overal tentoon stellen, voor je het weet is het voorjaar alweer voorbij!

Kuifkoekoek Clamator glandarius, Wassenaar (NL), 25 maart 2010 (©René Van Rossum)

Joachim Pintens